Bir Afgan Aydını Olan Mahmud Tarzi Han’ın Türk-Afgan İlişkilerine Etkileri

Abstract

Bu çalışmada, Afganistan’ın çağdaş bir ulus devlet olarak uluslararası politikada yerini almasını hedeflemiş entelektüel bir Afgan aydını olan Mahmud Tarzi’nin yaşadığı süre içerisinde bulunduğu coğrafyaya çağdaşlaşma maksadıyla yapmış olduğu faaliyetler ile Türk milleti ile Afgan milleti arasındaki dostluk köprüsünün kurulmasına yapmış olduğu katkılar incelenmiştir. Tarzi’nin girişim ve katkılarıyla kurulan dostluk köprüsü, Emanullah Han ve Atatürk’ün kişilikleriyle daha da ileri noktalara taşınmış ve Türkiye ile Afganistan eş zamanlı olarak kalkınma ve ilerleme yolunda girişimlere başlamışlardır. Tarzi’yi bulunduğu dönemde çağdaşlarından ayıran en büyük özellik, siyasi olayları ve tarihi gelişmeleri büyük bir titizlikle analiz etmesi ve bu analiz neticesinde edindiği birikimleri başkalarıyla eserlerinde titizlikle paylaşması olmuştur. Tarzi, bölgenin ilk etkin gazetesi olan “Sirâc-ul Ahbar/Haberlerin Meşalesi” isimli bir gazete çıkarmıştır. Sirâc-ul Ahbar gazetesinde ateşli bir anti-emperyalist olarak sert üsluplu yazılar neşreden Tarzi, -savunduğu fikirler dolayısıyla- Türk taraftarı ve İngiliz karşıtı olarak nitelendirilmektedir. Bu çalışmada Tarzi’nin Türk-Afgan ilişkileri üzerindeki etkileri incelenecektir